Wat betekent leiderschap in coronatijd? We vroegen het zes verschillende managers die werken bij onze opdrachtgevers. In dit laatste deel gaan we in op de rol van henzelf. Hoe is het als manager om langdurig te sturen op afstand? Tegen welke dilemma’s loop je aan?
Voor de zomer dachten we dat we vanaf september misschien wel weer eens gewoon naar kantoor konden. Inmiddels weten we dat thuiswerken voorlopig de norm blijft. Na een halfjaar zijn de meeste organisaties de crisis- en improvisatiefase wel voorbij. Betekent dit dat de rol van managers nu voorgoed verandert?
Jezelf opnieuw uitvinden
De manager die overal controle over wil houden beleeft zware tijden, zoveel was al duidelijk. Maar ook managers die faciliterend leidinggeven moeten zichzelf opnieuw uitvinden. Zo merkte Aagje Meijer (afdelingshoofd sociaal domein bij de gemeente Bunnik) juist dat ze directiever werd: “Doordat medewerkers minder contact hadden met het bestuur en het management, merkte ik dat daardoor een deel van de politieke sensitiviteit ontbrak en prioriteiten anders werden gelegd dan op dat moment handig was.” De oplossing die zij hier uiteindelijk voor koos was om toch weer verbindingen te gaan leggen en de verantwoordelijkheid weer te laten waar hij hoort.
De neiging directiever te handelen drukt zich ook uit in het ‘management by mail en by app’. “Schriftelijk moet je veel duidelijker zijn dan face to face,” ervaart Bertine Steenbergen (directeur veiligheid en bestuur bij het ministerie van Justitie en Veiligheid), “en tijd om alles met telefoontjes te herstellen is er niet.” Veel communicatie was zeker aan het begin nog eenrichtingsverkeer. De manager mailt wat er gaande is en wat er moet gebeuren.
Afstand niet louter negatief
Erwin de Jong en Joyce Vijverberg (afdelingsmanagers bij de gemeente Den Haag) ervaren - plat gezegd - dat ze op een zijspoor zijn gezet. Joyce nuanceert dat ze voor corona ook al veel op afstand deed, simpelweg omdat ze niet overal tegelijk kan zijn. “Maar dan voerde ik wel gesprekken bij de koffiemachine. Dat waren de informele momenten waarbij je ook in de relatie investeerde. Dat is weggevallen.”
Ze zien de afstand niet louter als iets negatiefs. Erwin: “Dat ik als manager nu letterlijk en figuurlijk meer op afstand sta, creëert ruimte voor anderen om zelfstandiger te opereren. Ze nemen meer zelf de verantwoordelijkheid en benutten de ruimte die geboden wordt. Waarom zouden we dat dan niet zo structureel gaan organiseren?” Christiaan Wallet (teammanager bij gemeente Smallingerland) ziet ook voordelen. “Digitaal werken geeft ook verzakelijking en soms is dat nodig. Overleggen worden beter voorbereid, er wordt beter geluisterd en ze zijn en meer to the point. En ze beginnen op tijd. Bovendien is het helderder wie voor wat verantwoordelijk is en wie wat doet.”
Shit umbrella
Ja, waarom zouden we sommige zaken die we nu noodgedwongen anders hebben georganiseerd niet structureel maken? Zo maak je van de crisis een kans. Maar wat betekent dat dan voor de rol van de manager? Waar zit de functionele meerwaarde? Misschien wel in de ‘shit umbrella’ zijn voor medewerkers: zorgen dat ze niet overspoeld worden door onmogelijke opdrachten en eisen van hogerhand. Er blijven genoeg vragen over. Hoe hou je je team en de organisatie bij elkaar op de middellange termijn? Hoe zorg je dat nieuwe medewerkers zich thuis gaan voelen in de organisatie?
En hoe onderhoudt je je netwerk en hoe hou je aansluiting bij je maatschappelijke omgeving, voor wie je je werk doet? Dat dit laatste veel lastiger is geworden, is een van de dingen die Tanneke van den Berg (manager bij woningcorporatie Intermaris) ook heeft gemerkt. “Daar zullen we als alles weer ‘gewoon’ is extra energie in gaan steken.” Tot die tijd blijft dit nog een dilemma.
Middellange termijn
In deze coronacrisis weten we over het algemeen prima wat we vandaag moeten doen en we kunnen eventueel ook nog wel vooruitkijken naar ná de crisis. Maar juist de middellange termijn is enorm lastig te voorspellen. We zullen samen op ontdekkingstocht moeten en goede ervaringen delen. Want de kans dat we weer echt helemaal teruggaan naar hoe het was, is klein. En misschien is dat op sommige vlakken maar goed ook.
Dit is deel 3 (en slot) van een serie over managen op afstand naar aanleiding van de coronacrisis. De eerste twee delen verschenen voor de zomervakantie.