Bij Van Vieren zitten we veel in de wijk. Zo stond collega Suzanne Hoogland aan de wieg van de eerste schoolstraat in Nederland. Ook andere collega’s zijn aan de slag in de wijk. Zo zijn we in het dorp Winkel met een groep actieve bewoners en een woningcorporatie een gemengd wonen project aan het opzetten en in Amsterdam het fenomeen Buurtkamers aan het onderzoeken.Onze gesprekken over ons werk gaan de afgelopen tijd dan ook vaak over de vraag: hoe laat je een wijk goed werken? Hoe zorg je dat het loopt in de buurt, ook als belangen tegenstrijdig zijn? In dit blog nemen we jullie mee in onze gedachten hierover, aan de hand van de literatuur en onze eigen ervaringen.
Joshua Greene, auteur van het boek ‘Moral Tribes’, stelt dat mensen van nature groepswezens zijn. Mensen willen graag ergens bij horen en zoeken ook actief naar hun eigen ‘thuisbasis’. Dit is heel mooi natuurlijk, want je wijk/buurt/straat kan deze thuisbasis goed bieden. En als mensen zich eenmaal thuis voelen in een groep, in een wijk, dan zijn ze ook bereid om in deze groep te investeren. Zoals de musketiers al zeiden: één voor allen, allen voor één.
Maar dit natuurlijke gegeven van mensen, dat we groep-zoekers zijn, werkt ook tegen ons als we willen samenleven in een wijk of buurt. Want hoe bepalen we onze groep? Hoe beschrijven we de soort mensen waar we bij horen? Precies: door te vertellen wat er aan ons anders is, dan aan de rest. Groepen verbinden, en scheiden zo tegelijkertijd.
Bij het werken in wijken, zien we dat terug. We zien groepen mensen die zich heel sterk identificeren met bepaalde kenmerken die – van buiten af bekeken – wellicht niet vreselijk relevant zijn. We merken dat het samenbrengen van verschillende belangen vaak veel lastiger is, dan op het eerste gezicht lijkt. De kleinste verschillen blijken hele diepe belangen en emoties te kunnen raken. Waar moet de wipkip op het plein? Hoeveel parkeerplekken of drempels komen er in de straat? We kunnen ons er vreselijk druk om maken. En – zo stelt Greene – terecht! Want onze groepsidentiteit staat op het spel.
Naast het bieden van een mooie manier om problemen in een wijk te bekijken, geeft Greene in zijn boek ook handvatten om de problemen aan te pakken. Hij noemt dat ‘gezond verstand moraliteit’. Spelregels die minimaal zijn, maar wel gedeeld tussen de groepen die in een wijk samen moeten leven. Normen die zo algemeen zijn, dat je elkaar er over groepen heen aan kunt en wilt houden. Greene stelt dat deze gezond verstand moraliteit vaak aanwezig is, maar niet expliciet gemaakt wordt. Terwijl het een enorm krachtig stuk gereedschap kan zijn in het komen tot gedeelde en gedragen beslissingen in een wijk. Door te beginnen met het vaststellen van de gezond verstand moraliteit, wordt het speelveld bepaald en krijgen de groepen samen ook een gedeelde identiteit.
Dat dit heel goed kan werken, zagen we als Van Vieren bij ons traject rondom spookjongeren in Amsterdam en Haarlem. Het verbeteren van het beleid met alle groepen die samen moeten leven in de wijken was moeizaam. Totdat we het gesprek kregen over wat we nu eigenlijk zo lastig vinden aan het zorgen voor spookjongeren. Toen we met elkaar hadden vastgesteld dat het dilemma tussen ‘onvoorwaardelijke liefde’ aan de ene kant en ‘grenzen stellen’ aan de andere kant centraal stond in al ons denken en doen, werd het gesprek over het verbeteren van het beleid opeens veel makkelijker. Nog steeds waren de groepen het niet altijd eens, maar verschillen van mening konden ‘vertaald’ worden in zinnen als ‘o, jij zit hier meer aan de kant van grenzen stellen’ of ‘jij vindt onvoorwaardelijke liefde hier gewoon heel essentieel’. Daardoor voelden we ons meer verbonden met elkaar, en kwam er ruimte voor een door iedereen gedragen oplossing.
Een gedeeld beeld hebben en een gedeelde taal kunnen spreken, helpt. Ook als je het oneens bent. Veerkrachtige wijken en buurten weten dan ook niet alleen waar ze het allemaal over eens zijn. Ze weten ook waar ze van elkaar verschillen en waarom dat is. De gezond verstand moraliteit zorgt ervoor dat ze zich tot elkaar kunnen verhouden, en tegelijkertijd met elkaar verbonden weten.
Comments